Fl-2022, Malta ħarġet rekord ta’ 38,000 permess għal ħaddiema mill-pajjiżi terzi (TCNs). Dan bħala parti minn strateġija tal-gvern li ssejjes it-tkabbir ekonomiku fit-tul fuq iż-żieda fil-popolazzjoni, direzzjoni li dan l-aħħar inbidlet għal għarrieda għax jidher li l-gvern intebaħ li mhijiex sostenibbli.

Skont dejta tal-Eurostat, Malta ħarġet 71 permess għal kull 1,000 abitant is-sena l-oħra, jiġifieri għaxar darbiet iżjed mill-medja tal-UE ta’ 7 għal kull 1,000 tul l-istess perjodu.

Bħal ħafna mill-pajjiżi Ewropej l-oħra, Malta qed iġġarrab bosta skarsezzi tal-ħaddiema f’diversi setturi, l-aktar fl-ospitalità u x-xogħol tal-id. Madankollu, peress li Maltija hija wieħed mill-iċken nazzjonijiet fl-Ewropa, l-influss tal-ħaddiema mill-UE u minn barra l-UE ħoloq għadd ta’ sfidi infrastrutturali, bħat-traffiku, tniġġis, u qtugħ tal-elettriku matul ix-xhur tas-sajf.

Wassal ukoll biex bosta residenti jibdew iħossu li l-kwalità tal-ħajja tagħhom qed titnaqqar, kif jixhdu l-istħarriġiet pubbliċi u s-sondaġġi politiċi.

Ta’ tħassib ukoll huma d-diversi rapporti ta’ abbuż u sfruttament ta’ dawn il-ħaddiema mill-pajjiżi terzi. Fost dawn hemm il-pagi baxxi jew illegali, is-sigħat tax-xogħol irregolari, nuqqas ta’ drittijiet u rikorsi, u t-“tariffi” għaljin li jitolbuhom l-aġenziji tax-“xogħol” mhux regolati, li wħud minnhom huma scams mill-aktar sfaċċati.

Fl-2013, meta l-Labour kiseb ir-riedni tal-poter, kull sena bdew jinħarġu madwar 6,000 permess għal ħaddiema minn pajjiżi terzi. Dan in-numru kien laħaq l-10,000 fl-2017, u kompla jiżdied bl-eluf kull sena sakemm faqqgħet il-pandemija tal-COVID-19 fil-bidu tal-2020.

Wara li naqas għal madwar sentejn, meta eluf ta’ ħaddiema mill-pajjiżi terzi telqu minn pajjiżna hekk kif l-ekonomija kienet wieqfa, fl-2022 inħareġ numru rekord ta’ 37,851 permess.

Hu stmat li issa aktar minn 100,000 persuna fil-forza tax-xogħol Maltija huma barranin, l-aktar ħaddiema terzi mill-Asja, mill-Afrika u minn pajjiżi Ewropej li mhumiex fl-UE bħall-Albanija u s-Serbja.

Madankollu, filwaqt li l-problemi relatati mal-iffullar u n-nuqqas ta’ infrastruttura biżżejjed li tiflaħ għat-tkabbir tal-popolazzjoni qed ikomplu jagħmlu pressjoni fuq il-pajjiż, The Shift irrapporta kif il-Prim Ministru Robert Abela xegħel il-bozza tal-allert u ordna lill-ministri jipprovaw isibu soluzzjonijiet biex jonqos l-għadd ta’ permessi maħruġa.

Is-sitwazzjoni attwali

Bis-saħħa ta’ dan l-approċċ għall-ħaddiema barranin, il-gvern irnexxielu joħloq settur ekonomiku f’qasir żmien.

Għexieren ta’ kumpaniji, fosthom ċerti individwi, ħadu vantaġġ minn din iż-żieda artifiċjali fid-domanda billi bdew jirreklutaw ħaddiema mill-pajjiżi terzi u “jagħtuhom” lill-impjegaturi Maltin, fosthom lill-gvern u lill-aġenziji tiegħu.Filwaqt li fuq il-karta, il-ħaddiema jkun jidher li qed jiksbu l-paga minima, ħafna drabi dawn jirċievu ferm inqas għax l-aġenziji jaqtgħulhom ammont jew persentaġġ mill-paga tagħhom.

Fost każijiet oħra ta’ abbuż, hemm in-nuqqas ta’ osservanza tal-liġijiet Maltin dwar ix-xogħol, filwaqt li xi aġenti jitolbu eluf tal-ewro f’miżati mingħand il-ħaddiema.

Ftit ġranet ilu, hekk kif kompliet tiżdied il-pressjoni fuq il-gvern, resident Malti ġie arrestat u tressaq il-Qorti talli ġab 280 ċittadin mill-Indja f’Malta u wegħedhom impjieg, iżda dan l-impjieg ma kienx jeżisti.

Biex jinġiebu Malta u jibdew l-impjieg ġdid tagħhom, lil dawn qalulhom li kellhom iħallsu kummissjoni ta’ €4,000. Minkejja l-bozoz ħomor kollha, Identity Malta (issa Identità) xorta ħarġet il-permessi.

U minkejja r-rapporti kontinwi ta’ abbuż mill-kumpaniji u mill-“aġenziji tax-xogħol”, il-gvern xorta għadu ma rregolahx dan is-settur.

“Ilu żmien evidenti li ntilef kull kontroll tas-sitwazzjoni. Hemm ġungla hemm barra,” qaltilna persuna mill-industrija tar-riżorsi umani.

“Filwaqt li xi kumpaniji, ħafna minnhom kumpaniji kbar, jippruvaw jagħmlu l-affarijiet b’mod etiku u ma jitolbux tariffi, hemm ħafna ‘cowboys’ li qed jitħallew fis-suq mingħajr l-iċken superviżjoni,” qaltilna persuna oħra.

Filwaqt li għarfu l-bżonn li jkollna ħaddiema barranin, speċjalment billi fl-aħħar snin il-gvern u l-aġenziji tiegħu ingaġġaw magħhom ħafna mill-ħaddiema Maltin bla ħiliet permezz ta’ skemi tal-impjiegi għall-voti, xi sorsi mill-industrija insistew li r-regoli jeħtieġ jiġu implimentati mingħajr iżjed dewmien.Issa li s-sondaġġi mhumiex pożittivi u qed jinħass ċertu dispjaċir ġenerali fost il-pubbliku dwar kif mexjin l-affarijiet, il-Prim Ministru Robert Abela ħabbar li fiż-żmien li ġej se jkunu qed jiġu regolati dawn l-aġenziji tal-impjiegi, u hekk ukoll se jiġi regolat l-għadd ta’ residenti li jkunu permessi jgħixu flimkien fl-appartamenti mikrija.

Dwar din tal-aħħar diġà jeżistu r-regoli. Madankollu, il-gvern, permezz tal-Awtorità tad-Djar u aġenziji oħrajn, qatt ma infurzahom, u għalhekk l-appartamenti bdew isiru r-residenzi ta’ ħafna persuni f’daqqa.

Il-gvern dan l-aħħar ħabbar ukoll li l-ħaddiema mill-pajjiżi terzi se jkollhom bżonn kard tal-ħiliet biex jaħdmu fl-industrija turistika, kard li se tiswiehom €575.

Filwaqt li din tal-aħħar titqies ostaklu ġdid għall-ħaddiema mill-pajjiżi terzi, li jiżdidulhom l-ispejjeż ma’ dawk kbar li għandhom biex jiġu jaħdmu f’Malta, ma tantx niżlet tajjeb mal-Assoċjazzjoni Maltija tal-Lukandi u r-Ristoranti (MHRA) li sejħitilha “idea li ħarġet minn imkien” u li ma kienx fattibbli li tiddaħħal fis-seħħ minn Jannar li ġej.

Skont il-Ministru tal-Finanzi Clyde Caruana, Malta se jkollha bżonn popolazzjoni ta’ 800,000 sal-2040. Bħalissa, il-popolazzjoni Maltija hi madwar 535,000.